Dunkirk - Kiệt tác "dở" nhất của Christopher Nolan
Nổi
bật và đầy tham vọng, "vô cảm" nhưng lại đầy đam mê. Xoay quanh những người đàn
ông, tác phẩm của Christopher Nolan về thế chiến thứ II:
“Dunkirk” đã phô diễn những điểm tốt nhất và tệ nhất trong khuynh hướng của đạo
diễn. Những điểm tốt nhất sẽ nổi bật hẳn lên và những điểm tệ bị bỏ quên đi khi
bạn nhớ lại những gì từng trải qua – nó chứng minh rằng bạn muốn nhớ tới
“Dunkirk” như đó là một bộ phim thực sự thành công. Nó giống
như là một bộ phim đề tài thảm hoạ hơn là một bộ phim chiến tranh, nó là sự tổng
hợp ghi lại cuộc di tản của những người lính Anh, Pháp bị mắc kẹt trên bến cảng
và ở bờ biển Dunkirk của Pháp, cuối tháng 5 và đầu tháng 6 năm 1940, cùng với
người Đức- kẻ đã huy động lực lượng quân Đồng Minh ra biển, bao vây cho một lần
quét cuối cùng.
Nếu
bạn có một danh sách của những nỗi ám ảnh bạn có thể nghĩ tới, thì bạn sẽ phải
tích “có” trong rất nhiều ô trống sau khi xem bộ phim này. Sợ độ cao, lửa, chết
đuối, không gian hẹp, bóng tối, bị bỏ rơi – bạn kêu tên chúng, và chúng được thể
hiện qua hình ảnh rõ ràng, khủng khiếp của nhà quay phim Hoyte van Hoytema. Và
nếu bạn xem phim này trong một số ít rạp có chiếu định dạng IMAX 70mm, sự trải
nghiệm của bạn sẽ càng căng thẳng và áp lực bởi những dáng dấp bất thường của
hình ảnh. Nó rất tương đồng với những tỉ lệ cũ phổ biến trong những phim thập niên
đầu của điện ảnh: vuông, cao thay vì rộng. Điều đó có nghĩa là bạn ở bên trong buồng lái của một tàu ngầm, hoặc
chạy theo phía sau một lính bộ đang trốn những tay lính bắn tỉa của Đức, ý tưởng
về “tầm nhìn đường hầm”, một cụm từ được dùng để chỉ rất nhiều ca sống sót qua
thảm hoạ, sống lại trên màn hình.
Bộ
phim sẽ được chiếu ở hầu hết các cụm rạp, nhưng tôi nghĩ nó sẽ làm giảm hiệu quả
tổng thể: Đây là một bộ phim được “đóng cọc”, nó sẽ thả từng quả bom về thị
giác và thính giác nối tiếp nhau, hiếm khi có một khoảng dừng để ta suy tưởng
xem nó muốn phô diễn cái gì. Xem chúng khiến ta có cảm thấy rất bí bách. Đây là
thời kì mà sức mạnh quân đội Đức tăng lên và sự hi vọng sống còn của nước Anh
giảm xuống. Câu chuyện về Dunkirk được kể lại trong một vài phim trước đây, đặc
biệt như trong một bộ phim cùng tên của Leslie Norman vào năm 1958, và cũng
không thiếu những bộ phim về giải cứu chiến trường khác, nhưng lần này thì có
thể thấy sự khác biệt, đặc biệt ở công đoạn nó được thực hiện như thế nào.
Nolan
cũng là người viết kịch bản phim, ông đã ném bạn vào giữa chừng phim trong từng
khung cảnh một và giữ bạn ở đó. Đây là một bộ phim toàn diện không chỉ để miêu
tả các nhân vật thông qua sự trình diễn mà còn rất có giá trị trái ngược khi để
họ ẩn danh trên màn hình ở khoảng cách bay, khi bị lạc giữa đám đông hay lạc
trôi trong khói và nước. Có những cảnh quay hàng phút mà không hề có thoại, thật
hiếm có trong điện ảnh thương mại được thực hiện với mức ngân sách này; và
chính nó cũng hiếm hoi trong phim của Nolan, một phong cách thường làm rõ sự việc
to lớn qua cách tường thuật bằng lời thoại. ‘Nolan và Hoytema’ giữ những cảnh
quay dài hơn Nolan thường làm, thỉnh thoảng nó đủ dài để bạn đắn đo mọi thứ
trong khung cảnh và quyết định nên đặt mắt ở đâu.
Cảm
giác như có mối quan hệ đặc biệt thân thiết với Terrence Malick, người đã truyền
cảm hứng với phác họa chiến tranh trong bộ phim "The Red Thin Line",
hay Robert Altman, người đã cho thấy toàn cảnh của những cuộc chiến trong
"Nashville" và "Short Cuts", "Dunkirk " của Nolan có cách xử lý các nhân vật, những
người trên bãi biển, trên không trung và trên những con tàu, như là một phần của
toàn bộ lịch sử, không chú trọng về thân phận cá nhân, thay vào đó là vai trò của
họ trong tổng thể lớn. Tôi sẽ gọi Dunrkin giống như bức tranh về một trang trại
kiến: Đó là chân dung của một xã hội, những mảnh nhỏ, đang chiến đấu cho cuộc sống
của nó. Bộ phim tỏ ra không quan tâm quá nhiều đến các cá nhân, trừ khi họ đang
cố gắng tự cứu mình hay những người khác. Nếu đôi chỗ bạn không thể phân biệt
được nhân vật và các khoảng thời gian, thì đó không phải lỗi của bạn mà chỉ là
phương pháp kể chuyện đặc trưng đến từ Nolan.
Tom
Hardy đóng vai một phi công chiến đấu đang cố gắng bắn rơi các máy bay Đức ra
khỏi bầu trời trước khi họ có thể hạ gục binh lính trên mặt đất và đánh chìm
tàu thuyền trên bến cảng. Tom từng có khá nhiều lần diễn xuất đằng sau chiếc
mặt nạ, và lần hợp tác cuối cùng với Nolan là trong "The Dark Knight
Rises"; nhưng trong bộ phim này, anh vẫn tạo ấn tượng mạnh bằng cách thể
hiện nhân vật với mọi hành động và diễn xuất của mình. Mark Rylance đóng vai một
người dân thường lớn tuổi với cậu con trai thiếu niên, người quyết tâm lái chiếc
du thuyền nhỏ của mình đến Dunkirk và giải cứu linh lính bằng mọi giá; ngoài
ông ra còn rất nhiều những chiếc thuyền cứu hộ của dân thường; cuộc cứu hộ này
đã trở thành hành động quân sự táo bạo nhất của thế kỷ 20, đầy cảm hứng như những
gì bạn có thể tưởng tượng ra. Một bộ ba người lính, một người trong số đó do
Harry Styles thủ vai, chạy từ thị trấn tới bãi biển và lên một bến tàu trải dài
ra biển - Đây là cách duy nhất để các thuyền lớn có thể đến gần bờ và đón những
người bị mắc kẹt. Những binh lính phải cầu nguyện để họ có thể lên được một con
tàu, trước khi quân Đức kịp ném bom đánh chìm nó. Một số nhân vật, trong đó có
Farrier của Hardy và Mark Dawson của Rylance hoặc Tư lệnh Bolton của Kenneth
Branagh, sĩ quan người anh có cấp bậc cao nhất, được đặt tên. Những người khác
chỉ được xác định bởi vẻ bề ngoài hoặc hành động chung của họ, chẳng hạn như
Cillian Murphy, chỉ được gọi là "Người lính đang run rẩy"; Anh ta đã
được thuyền trưởng của Rylance cho rời khỏi biển băng và yêu cầu thủy thủ đoàn
rời khỏi Dunkirk.
Tuy
nhiên bộ phim vẫn có một vài điểm chưa thực sự thuyết phục. Một là “vô danh
hóa” liên tục các nhân vật; nó có dụng ý và hiệu quả, nhưng không phải lúc nào
cũng hiệu quả; và có những khoảnh khắc bạn tự hỏi, liệu những hiệu ứng bom đạn
hoành tráng đã áp đảo cảm xúc thực sự. Một sự tính toán có thể coi là sai lầm
khác chính là phần âm nhạc của Hans Zimmer,
âm thanh trống của Jungian, nhịp rung động liên tục, tiếng rít liên hồi
của dàn dây nhiều lúc tự làm mất đi sức mạnh của mình, vì đã không lựa chọn sự
im lặng. Bởi chính sự im lặng hoặc những tiếng ồn của chiến tranh thậm chí đã
mang lại hiệu quả tốt hơn. Việc lạm dụng âm nhạc của Zimmer đã là một vấn đề
trong suốt sự nghiệp của Nolan, nhưng bộ phim này sẽ khiến nổ ra nhiều hơn những
tranh luận. Các tình huống và hình ảnh trong Dunkirk sống động đến mức, mặc dù
có vẻ âm nhạc đang hỗ trợ rất nhiều, nhưng lại không cần thiết đến vậy.
Tôi đã hoà mình
nhiều hơn vào cách xây dựng bộ phim, nhưng khi chạm vào những chi tiết thì tôi
thấy mình như dần bị đẩy ra ngoài. Nó ở đó còn tâm trí tôi thì đã lạc lối. Giống
như hầu hết bộ phim của Nolan, “Dunkirk” cũng mang một sự ám ảnh thuyết tương đối
về thời gian, và những pha cắt ngang đột ngột của Lee Smith đã thể hiện rõ điều
đó. Smith là người đã dựng toàn bộ phim của Nolan kể từ “Batman Begins” – trong đó có cả
“Interstellar”, điều đó cho ta thấy rất rõ ràng về quan niệm thời gian trôi qua
nhanh hơn hay chậm hơn tuỳ vào nơi bạn tồn tại. “Dunkirk” đã thể hiện điều đó từ
ngay trong tiêu đề mở đầu về một câu chuyện lớn diễn ra trong một tuần, một câu
chuyện khác trong một ngày, và một câu chuyện khác nữa trong một giờ. Sau đó
phim sẽ nhảy qua nhảy lại những câu chuyện ấy bằng cách co lại hoặc kéo giãn thời
gian để tạo nên một chất thơ, rằng một máy bay có thể chỉ mất ba mươi giây để vận
hành sẽ thật hơn so với việc nó mất hàng giờ để cứu hộ biển.
Một trường hợp
được đặt ra đó là điều này dẫn đến việc phực tạp hoá một câu chuyện đơn giản,
chắc chắn. Nhưng đó là thủ pháp của Nolan kể từ “Following” và “Memento” đến giờ,
và sẽ là dối trá nếu tôi nói rằng nó chẳng mê hoặc nổi tôi, ngay cả một bộ phim
tỉ mỉ cũng không cho tôi quá nhiều lớp cảnh được như vậy. Người ta thường cho rằng
việc cắt ngang đột ngột này sẽ gây nhiều khó khăn cho nhận thức con người về sự
xuyên suốt của thời gian. Đây là một trong số ít tác phẩm khiến tôi phải chú
tâm vào ý tưởng này hơn cả mạch truyện của cả bộ phim, không chỉ riêng về sự
logic của nó. (Và bản phối chủ đạo của Zimmer xứng đáng là một hiện tượng).
Nếu ai đó hỏi
tôi tằng tôi có thích bộ phim này hay không? Tôi sẽ nói vói họ là không. Tôi
không thích việc chia nhỏ những câu chuyện và đan xen chúng lại với nhau, nhàm
chán và nửa vời. Tuy nhiên, cũng có thể coi đây là một sự mâu thuẫn của tôi khi
tôi cứ thấy lạ lùng và suy nghĩ về nó từ khi xem nó. Ngay cả những khung hình của
“Dunkirk” cũng là một trong những nguyên nhân khiến tôi không thể ngồi yên được.
Đây là một bộ phim mang cái nhìn trung thực dựa trên một bản anh hùng ca. Một
“chùm” truyện mang đậm sự bi tráng với máy bay chiến đấu, xác chết, nước biển
và khói lửa. Một bộ phim đáng để xem và tranh luận về nó. Cho đến khi họ không
thể tranh luận được nữa, thực sự, không bao giờ nữa.
(Nhóm dịch: Những
cô gái tự lực.)
Nhận xét
Đăng nhận xét